Sunuş

2019 yazılarımdan bir bölümü dizinden ötürü 2018 Okumalarım içinde yayınlandı. Aşağıdaki yazar ve kitaplar okunmuş ama yazılmayı bekleyenler.

Sonuçta neyi yazabileceğimi kestiremiyorum.

Yer alan bir yazı nedeniyle dosyayı yayınlıyorum, biraz da kendimi bağlamak ve zorlamak için.

Sonra, niye bu denli acımasızsın kendine, diye sormadan edemiyorum.

Calvino’nun vikontu gibi ikiye bölünmem sürüyor. Birgün bitebileceğini bilmek ise şimdiden az çok yatıştırıyor.

Sevgi ve saygılarımı sunuyorum zaman ayırıp göz atan, hele okuyanlara…

OKUMALARIM 2019-I

DüNYA YAZINI YAZAR OKUMALARI

ŞİİR

19.YÜZYIL FRANSIZ ŞİİRİ

ARTHUR RIMBAUD (1854-1891)

Rimbaud, Arthur; Bütün Şiirleri (1891),

Çev. Erdoğan Alkan

Varlık yayınları, Birinci basım, 2003, İstanbul, 280 s.

*

Rimbaud, Arthur; Ben Bier Başkasıdır (Illuminations, 1891)

Çev Özdemir İnce

Gendaş yayınları, Birinci Basım, Şubat 1999, İstanbul, 264 s.

TÜRK YAZINI YAZAR OKUMALARI

ŞİİR

FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA (1914-2008)

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; Uzaklarla Giyinmek (Sığmazlık Gerçeği)(1977),[Bütün Şiirleri 22, 1999],

Doğan Kitap Yayınları, Üçüncü Basım, Kasım 1999, İstanbul, 581 s.

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; İstanbul Fetih destanı (1977),[Bütün Şiirleri 19, 1999],

Doğan Kitap Yayınları, Üçüncü Basım, Kasım 1999, İstanbul, 63 s.

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; Horoz: Ağrı Dağı Bildirisi (1977),[Bütün Şiirleri 18: Horoz, 1999],

Doğan Kitap Yayınları, Üçüncü Basım, Ekim 1999, İstanbul, 35 s.

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; Horoz: Almanya'larda Çöpçülerimiz (1977),[Bütün Şiirleri 18: Horoz, 1999],

Doğan Kitap Yayınları, Üçüncü Basım, Ekim 1999, İstanbul, 34 s.

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; Horoz: İkili Anlaşma Anıtı (1977),[Bütün Şiirleri 18: Horoz, 1999],

Doğan Kitap Yayınları, Üçüncü Basım, Ekim 1999, İstanbul, 31 s.

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; Horoz: Pir Sultan Abdal Günleri (1977),[Bütün Şiirleri 18: Horoz, 1999],

Doğan Kitap Yayınları, Üçüncü Basım, Ekim 1999, İstanbul, 25 s.

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; Horoz (1977),[Bütün Şiirleri 18: Horoz, 1999],

Doğan Kitap Yayınları, Üçüncü Basım, Ekim 1999, İstanbul, 39 s.

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; Balina ile Mandalina (1977),

Cem Yayınları, Birinci Basım, 1977, İstanbul, 87 s., Res. Mehmet Sönmez

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; Yazıları Seven Ayı (1978),

Cem Yayınları, Birinci Basım, 1977, İstanbul, 104 s., Res. Elif Ayiter

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; Çukurova Koçaklaması (1979),[Bütün Şiirleri 10, 1999],

Doğan Kitap Yayınları, İkinci Basım, Haziran 1999, İstanbul, 86 s.

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; Bir Elde Yaşamak (1979), [Bütün Şiirleri 10, 1999],

Doğan Kitap Yayınları, İkinci Basım, Haziran 1999, İstanbul, 55 s.

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü;Türk İstanbul (1979),[BütünŞiirleri 10, 1999],

Doğan Kitap Yayınları, İkinci Basım, Haziran 1999, İstanbul, 37 s.

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; Delice Böcek (1979),Bütün Şiirleri 10, 1999],

Doğan Kitap Yayınları, İkinci Basım, Haziran 1999, İstanbul, 61 s.

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; Özgürlük Alanı (1979),[Bütün Şiirleri 10, 1999],

Doğan Kitap Yayınları, İkinci Basım, Haziran 1999, İstanbul, 42s.

*

Dağlarca, Fazıl Hüsnü; Anıtlarda Solukalan (1979),[Bütün Şiirleri 10, 1999],

Doğan Kitap Yayınları, İkinci Basım, Haziran 1999, İstanbul, 20 s.

TüRK YAZINI KİTAP OKUMALARI

ŞİİR

ORHAN GÖKSEL (1976)

Göksel, Orhan; Beyhude Kan (2019),

Yazılı Kâğıt Yayınları, Birinci Basım, Mart 2019, İstanbul, 57 s.

Daha önce ilk şiir kitabı Salâ'yı (2007) okumuştum Orhan Göksel'in. Beyhude Kan aradan geçen on yıldan sonra gün ışığına çıkan ikinci şarkılar kitabı. Şarkılar sözcüğüne döneceğim ama önce yaşamıyla ilgili yabana atılamayacak kendi (iç)dökümünü vermek istiyorum. Birkaç şair var, yaşamöyküsünü içdöküye, öznel ime, şiire dönüştüren, ama hemen belirteyim hiçbirine kanmadım, Göksel'inki dışında. Yaşamım şiir zaten, demeye getiriyorlar. Orhan Göksel'de tersine dönüyor olay. Kendinden ne anlamakla ilgili büyük arayışın içinde yolu müzik denli şiire de düşüyor. Şiir bir bedenlenme aygıtı olarak bu yönde, görünen o ki, artık özümsediği araçlardan biri... Şiir yazmasa da yapabilir gibi ya kendine sırlı ve kırık aynada bakmasa olmadığını anlıyoruz. Aynada kendine bakmanın yollarından biri de sözcüklerin tanıklığına başvurmaktır. Kendi anlatımıyla:

"1 Ocak 1976 sabahı Kayseri'nin içine düşen kuşkuyum ben. İnsan işte; bir de her sene kutluyoruz bunu evde. Her çocuk gibi çabucak büyüdüm. üstümden yıllar geçti. Gazi Hastanesi Pediatri Servisi'nde çalıştım uzun süre. çocuklar çok öldü. Zaman, mekân kalmadı bende. Bir sabah akrep beşte, yelkovan dört civarlarında dehşete kapılmışken algının çatışı uçuverdi. Ne kapılar kaldı kırılmadık, ne pencereler. O andan sonra hiçbir şey eskisi gibi olmadı. Neyse ki olmadı." (5)

Kitapta yer alan 22 şiirin de gösterdiği gibi Göksel kendi şarkısını söylüyor. Ne yapacağını tam bilemediği iç sesi sanki bu kez de şiir donunda somutlaşıyor, varlıklaşıyor. Ama amacı oradaki şiir olan bir dışsallaştırma değil bu. Kendinden taşan bir biçim(lenme) daha çok... Başka bir nesne, gereç üzerinden de yürüyebilecek, resim, müzik, edim, vb. gibi başka türden bir biçimlenme de söz konusu olabilirdi. Bunun, yani kendini başka başka biçimlerde (form) somutlama olasılığının nedeni olarak, Beyhude Kan'daki şiirlerin ilk bakışta yapısal tutarlılık ve bütünlük izlenimleriyle kanıtladıklarının tersine gizli/gizil doğaçlama eğiliminden söz edebiliriz. Göksel'in yaratısını güdüleyen kaynak bir yaratı, yapıt biçimle(ndir)me amacına bağlı değil. Ama hangi biçimle(ndir)me olursa olsun biçimlenen oradaki dışarlıklı nesne (ürün, yapıt) değil, buradaki özne ya da Ben'dir. Ben, kendinden ne anladığı ya da anlamadığı, dünyaya nasıl eklemlendiği ya da eklemlenemediği ile ilgili olarak derinden ve (var)oluşsal bağlamlar içre kaygılıdır ve bu kaygı o an el altına gelen araç gereçle hemen dışa aktarılmaktadır. Doğaçlama bu güçlü iç dürtünün güçlü basıncıyla ilgili... Bir tür kaçınılmaz ortaya çıkma, belirmedir gerçekleşen. İçerideki o (Yaratık?) beni parçalama pahasına dışarıya çıkacak, bir yapıda sonlanıp donacaktır. Olayın birinci bölümünde doğaçlamanın şiddetine boyun eğerken ve yazarın kendi bile buna direnemezken, ikinci bölümünde şaşırtıcı biçimde yıkıcı ve doğal patlamayı, dağılmayı, saçılmayı düzenleme, biçimlendirme, yapılandırma niyeti ve çabası ilginç ve şaşırtıcıdır. Neden karmaşa (kaos) sürmez ve güdü kendine ötekilerle, insanlarla paylaşılabilecek ortak bir dil (ille sözcükler olması gerekmiyor) üzerinden bağlanmaya çabalar. Bu soru Orhan Göksel şiiri (şarkısı) için önemlidir. çünkü bölünmüş iki parçalı dışavurum (yaratma süreci), gelgit düzeneğinde bir ses(leniş) olarak, kötünün ve iyinin hemen altından ya da bir üstünden duyulmak ister gibidir. Onun şarkısı yine de uzatılmış bir elin şarkısıdır. Ama tedirgin, kimin tarafından yakalanacağı ve nasıl kavranılacağı konusunda en başından yılgın, saltık geri çekilmelere yatkın bir uzanışın şarkısı... Şiirden fazla olarak bir şarkıdır bu nedenle. Paylaşıma sunulmuş adak ya da kurban, başka birçok yazarda söz konusu olduğu üzre ürünün kendisi, yani şiir değil yazar olarak şimdi burada görünen Ben'in varlığı, doğrudan kendidir, yani şair Orhan Göksel. Kitap ve içindeki şiir arkadaki kurbanı imler gerçekte. O sunabileceği nesi varsa, tüm varlığı, her şeyi olan sözcükler üzerinden kendini işaretler. Herkesin yerineliği, tüm çekilmiş ve çekilecek acıyı üstlenir, bedeli kendi kanıyla ödeme önermesidir şimdilik bu şiir donunda belirim...

Yine de akan bu kan 'beyhude' midir? Bu kuşku ve sorunun yanıtı en azından bilinemez. Ne kurban, ne adak sahibi, ne yazar ve okur paylaşımlarını yaraya dokunmayı göze alacak kerte ileri taşıma cesareti gösteremezler. Şarkı başkalarının kulağında başka derinliklerde başka perdelerden yankılanacak, ancak büyüdükçe büyüyen göz ya da kabardıkça kabaran kulağın derin dip taramaları aslında hepimizin yarasının birlikte açıldığına ve belki de 'beyhude' yere kanadığına gittikçe daha çok tanıklık yapacaktır.

İçeriye, Ben'e kıvrık dil ve ezgisel somutluk, dışavurum, özne (Ben)-Varlık-özne (Ben) döngüsüne bağlanıyor gibi görünse de buradan toplumsal, ilişkisel bir karşılık üretmekten, eşleştirme yapmaktan yana değilim (hatta belki şaire karşın). Bana göre kendini iç ve dış etkiler, nedenlerle bir türlü bir araya getirip tümleyemeyen, bu yönde tüm girişimleri baltalanan özne (Bkz. Gbt, çevirme, vb.) gizemcil (mistik) bir ırmağın uydumcu yatağında rahatlayabilecekken bunu da yadsıyarak yıkıcı kuşkusunu yapıcı biçimlere ulayacak cesareti göstermekte, diken üzerinde yürümeyi seçmekte, imgesi bulanık kalsa da iyi yontulmuş, becerili yüksek (!) imge duygusuzluğuna hak ettiği yanıtı da vermektedir. Şiirin sahicilikle, sahiciliğin durulan yerle, durulan yerin yersizlikle (yurtsuzluk) bir ilişkisi olmalı. Eşanlı yerinden ve zamanından düşmemiş, yerliyken yersizleşmemiş, zamanlıyken zamansızlaşmamış bir anlatım (ifade) ya da eylem bırakalım kendi kusursuz erkinin (iktidar) ve kibrinin peşinde küçük dağları yaratmayı sürdürsün. Bütün bu göksel heybetin, söylemin (retorik) altında, gölgesinde titreyen, gölgesiyle titreyen, suretinden bilen biri, olmadığı yerden bakmayı sürdürsün kendine. Gizin (sır) peşinde gizsizleşmeyi ve gizsizliğin gizini düşünekosun başı avuçlarının içinde. Büyük soruya tutulsun, burgaçlanıp havalansın, sorudan düşsün, yere çalınsın, yaralansın, kanasın ama tıpkı Sisyphos gibi vazgeçmesin yine büyük soruya çengel olmaktan.

ŞÜKRÜ ERBAŞ (1953)

Erbaş, Şükrü; Otların Uğultusu Altında (2019),

Kırmızı Kedi Yayınları, Birinci Basım, Ocak 2019, İstanbul, 77 s.

DüNYA YAZINI: YAZAR OKUMALARI

ANLATI

JOSÉ SARAMAGO (1922-2010)

Saramago, JoséHeykelden Taşa ve Nobel Konuşması (De Estàtua e Discursos de Estocolmo,1999),

Çev Emrah İmre,

Kırmızı Kedi Yayınları, Birinci Basım, Kasım 2018, İstanbul, 102 s., Fotoğraflı.

EMILE ZOLA (1840-1902)

Zola, Emile; Rougon Macquart 2. Oyun Bitti (La Cudeé,1871),

Çev Rasin Tınaz,

Halk El Sanatları ve Neşriyat AŞ Yayınları, Birinci Basım, 1981, İstanbul, 308 s.

Zola, Emile; Rougon Macquart 18. Para (L'Argent,1891),

Çev Hamdi Varoğlu,

Güven Yayınları, Birinci Basım, 1947, İstanbul, 416 s.

ANTONIO TABUCCHI (1943-2012)

Tabucchi, Antonio; Isabel İçin Bir Mandala, (Per Isabel: Un mandala, 1963),

Çev Semin Sayıt,

Can Yayınları, Birinci Basım, Mart 2015, İstanbul, 127 s.

ITALO CALVINO (1923-1985)

Calvino, Italo; Marcovaldo ya da kentte Mevsimler (Marcovaldo ovvero Le stagioni in città, 1963),

Çev Rekin Teksoy,

Can Yayınları, Birinci Basım, 1991, İstanbul, 146 s.

*

Calvino, Italo; Kozmokomik Öyküler, (Le Cosmicomiche, 1965),

Çev Eren Yücesan,

Can Yayınları, Birinci Basım, 1990, İstanbul, 160 s.

*

Calvino, Italo; Bütün Kozmokomik Öyküler (TutteLe Cosmicomiche, 2002),

Çev Eren Yücesan Cendey/ Şemsa Gezgin,

Yapı Kredi Yayınları, Beşinci Basım, Şubat 2018, İstanbul, 361 s.

*

Calvino, Italo; Zor Sevdalar (Gli amori difficili, 1970),

Çev Rekin Teksoy/Semin Sayıt,

Yapı Kredi Yayınları, Birinci Basım, Eylül 2018, İstanbul, 361 s.

*

Calvino, Italo; Görünmez Kentler (Le Cittá invisibili, 1972),

Çev Işıl Saatçioğlu,

Remzi Kitabevi Yayınları, Birinci Basım, Kasım 1990, İstanbul, 200 s.

*

Calvino, Italo; Kesişen Yazgılar Şatosu (Il castello dei destini incrociati, 1972),

Çev Semin Sayıt,

Can Yayınları, Birinci Basım, 1996, İstanbul, 128 s., Resimli.

JULIO CORTÁZAR (1914-1984)

Cortázar, Julio; Hayvan Hikâyeleri (Bestiario, 1951),

Çev Süleyman Doğru,

Can Yayınları, Birinci Basım, Şubat 2019, İstanbul, 128 s.

GIORGIO BASSANI (1916-2000)

Bassani, Giorgio; Surların İçinde: Beş Ferrara Öyküsü (Dentro le mura: Cinque Storie Ferraresi,1956),

Çev Leyla Tonguç Basmacı,

Yapı Kredi Yayınları, Birinci Basım, Kasım 2018, İstanbul, 169 s.

*

FLANNERY O’CONNER (1925-1964)

O'Conner, Flannery; Ormanın Tam İçinden: Seçmeler (1955-65),

Çev Tomris Uyar/Fatih özgüven,

Mitos Yayınları, Birinci Basım, Mart 1993, İstanbul, 172 s.

*

O'Conner, Flannery; Her çıkışın Bir İnişi Vardır (1965),

Çev Tomris Uyar/ Nazım Dikbaş/ Fatih özgüven,

Metis Yayınları, Birinci Basım, Ocak 2011, İstanbul, 250 s.

*

O'Conner, Flannery; Zorbaların Elinde (1955),

Çev Püren Özgüven,

Everest Yayınları, Birinci Basım, Ağustos 2016, İstanbul, 206 s.

ZAMBRA, ALEJANDRO (1975)

Zambra, Alejandro; Bonzai (2006),

Çev Çiğdem Öztürk,

Notos Yayınları, İkinci Basım, Haziran 2015, İstanbul, 73 s.

*

Zambra, Alejandro; Ağaçların Özel Hayatı (2007),

Çev Çiğdem Öztürk,

Notos Yayınları, İkinci Basım, Temmuz 2015, İstanbul, 91 s.

*

Zambra, Alejandro; Eve Dönmenin Yolları (2011),

Çev Çiğdem Öztürk,

Notos Yayınları, İkinci Basım, Mayıs 2013, İstanbul, 146 s.

*

Zambra, Alejandro; Belgelerim (2014),

Çev Çiğdem Öztürk,

Notos Yayınları, Birinci Basım, Temmuz 2016, İstanbul, 210 s.

*

Zambra, Alejandro; Soru Kitapçığı (2014),

Çev Çiğdem Öztürk,

Notos Yayınları, Birinci Basım, Haziran 2018, İstanbul, 148 s.

JAMES JOYCE (1882-1941)

Joyce, James; Finnegan Uyanışı (Finnegans Wake, 1939],

Çev Fuat Sevimay,

Sel Yayınları, Birinci Basım, Kasım 2016, İstanbul, 647 s., Ciltli.

*

Joyce, James; Finnegan'ın Vahı, 1. Kitap (Finnegans Wake, 1939],

Çev Umur çelikyay,

Aylak Adam Yayınları,İkinci Basım, Ocak 2016, İstanbul, 316 s.

*

Joyce, James; Finnegan'ın Vahı, 2. Kitap (Finnegans Wake, 1939],

Çev Umur çelikyay,

Aylak Adam Yayınları, Birinci Basım, Ekim 2017, İstanbul, 317-534 s.

DüNYA YAZINI GüNCEL OKUMALAR

ANLATI

CYNAN JONES (1975,İngiltere)

Jones, Cynan; Uzun Kuraklık- Kazı (The Long Dry, 2007- The Dig, 2015,

Çev. Kıvanç Güney,

Yapı Kredi Yayınları, Birinci Basım, Temmuz 2015, İstanbul, 175 s.

PAUL AUSTER (1947, ABD)

Auster, Paul; 4 3 2 1 (4 3 2 1, 2017),

Çev. Seçkin Selvi,

Can Yayınları, Birinci Basım, Ekim 2017, İstanbul, 1127 s.

DEBORAH LEVY (1959, Güney Afrika)

Levy, Deborah; Eve Yüzerken (Swimming Home, 2011),

Çev. Elvan Kıvılcım,

Everest Yayınları, Birinci Basım, Haziran 2015, İstanbul, 167 s.

ALAIN DE BOTTON (1969, İngiltere)

Botton, Alain De; Aşk Dersleri (Course of Love, 2015),

Çev. Özge Çelik,

Sel Yayınları, Birinci Basım, Eylül 2016, İstanbul, 238 s.

TüRK YAZINI TOPLU OKUMALAR: Anlatı

YAŞAR KEMAL (1923-2015)

Kemal, Yaşar; İnce Memed 4 (1987),

Yapı Kredi Yayınları, Birinci Basım, Ocak 2004, İstanbul, 639 s.

TüRK YAZINI GüNCEL OKUMALAR: Anlatı

FARUK DUMAN (1974)

Duman, Faruk; Sus Barbatus!

Hep KitapYayınları, Birinci Basım, Kasım 2018, İstanbul, 563 s.

*

İRFAN YALÇIN (1934)

Yalçın, İrfan;Aşağıdakiler (1991: Oyun; 2018: Roman),

H2O Yayınları, Birinci Basım, Ekim 2018, İstanbul, 132 s.

*

SELİM İLERİ (1949)

İleri, Selim; Elimde Viyoletler. Beklenen Sevgili,

Everest Yayınları, Birinci Basım, Ekim 2018, İstanbul, 229 s.

BİLİMSEL OKUMALAR

Açıklama

Bilimsel okumalarım nice kışkırtıcı olsalar, kıvılcımlasalar da usumu onlar hakkında dönüp yazma olanağım kalmadığı için aşağıda yapıtların konu kümeleri ve kimliklerini vermek, ilgili ve olabilirse sorgulu birkaç söz etmekle yetineceğim.

Felsefe

Jameson, Fredric; Jameson Jameson'ı Anlatıyor (Jameson on Jameson, 2007),

Çev. Şeyda Öztürk

Yapı Kredi Yayınları, Birinci basım, Kasım 2016, İstanbul, 314 s.

*

Jameson, Fredric; Gerçekçiliğin çelişkileri (The Antinomies of Realism, 2013),

Çev Orhan Koçak,

Metis Yayınları, Birinci basım, Ocak 2018, İstanbul, 359 s.

*

Jameson, Fredric; Antikler ve Postmodernler: Formların Tarihselliği Üzerine, (The Ancient and the postmoderns- On the Historicity of Forms, 2015),

Çev. Özgüç Orhan, İlksan Mavituna, Öznur Karakaş,

Yapı Kredi Yayınları, Birinci basım, Şubat 2018, İstanbul, 315 s.

Estetik, Plastik Sanatlar

Gielen, Pascal; Sanatsal Çokluğun Mırıltısı (The Murmuring of the Artistic Multitude, 2010)),

Çev. Albina Ulutaşlı,

Norgunk Yayınları, Birinci basım, Mayıs 2016, İstanbul, 245 s.

*

Nietzsche, Friedrich; Nietzsche Wagner'e Karşı/ Wagner Olayı (Nietzsche contra Wagner, 1895/ Der Fall Wagner-Ein musikanten-Problem, 1888),

Çev. Osman N. Toklu,

Ara Yayınları, Birinci basım, Ağustos 1991, İstanbul, 91 s.

Yazınbilim

Calvino, Italo; Amerika Dersleri. Gelecek Bin Yıl İçin Altı Öneri (LezioniAmericane. Sei proposte per il prossimo millennio, 1985),

Çev. Kemal Atakay,

Can Yayınları, Birinci basım, 1994, İstanbul, 151 s.