İlyas Tunç - 'Sesler İncelikler' Üzerine Küçük Not

Son kitabı olan romanını¹ ilk 30-40 sayfadan sonra okuyamadığım İlyas Tunç'un şiirlerini merak etmiştim. Elime iki düzyazı şiir kitabı geçti. Savrulmalar² ve Sesler İncelikler.³

Başka şiir kitaplarını bilmediğim için hep mi düzyazı şiir yazıp yazmadığı konusu belirsiz. Afrikalı, Latin Amerikalı şairlerin çevirileriyle de biliniyor.

Doğrusu romanda neye takıldıysam Savrulmalar'da da (2004) aynı şeye takılmam, iki ayrı türde metin olmalarına karşın ilginçti ve yazarın genel yazın siyasetiyle ilgili olduğunu düşünebilirdim ama Sesler İncelikler yanıldığımı gösterdi bana. Ayrıca bu 2008 baskılı şiir kitabının, 2008 Ceyhun Atuf Kansu Şiir ödülü almış olmasını doğru buldum ve alkışladım. İlyas Tunç'un bu kitabı tam ben onun hakkında köklü bir önyargı oluşturmak üzereyken yetişti ve şiir yazınımızın önemli, güzel bir örneğiyle buluşmuş oldum.

Doğacı (natüralist) ve canlıcı (animist) bir kişiliği Hayati Baki gibi sevinçle taşıdığı belli olan şairimiz doğayı tek gözeli (hücre) canlılara varıncaya dek ayağa kaldırmakla kalmayıp tüm varlığı uyanışa çağıran oldukça erotik, aşkla dolu düzyazı şiirler yazarak bizde örneği az bulunur bir şiir anlatım dili yakalamış. Tabii Amerika'nın aşkıncılarına (transandantalist) oldukça yakın görüngesi (perspektif) onu bu nedenle gizemciliğe (mistisizm) taşımıyor. Whitman'ın coşkusu onun bireysel coşumcu (romantik) ırasıyla (karakter) buluşarak kendinden taşan bir şiir dili ortaya çıkıyor. Bu yaşam dolu şiirli taşkınlık umarım yitirmediği bir özellik olarak sürmüştür.

Şairimizin (bu kitabında) bir başka özelliği de iki biçimli ikili yineleme kalıbı kullanması ve Türkçenin sokaktaki sesi ve gücünü iyice öne çıkararak, hatta bir bildiriye dönüştürmesi. Ama yeraltına içerik olan inen şiiri, biçim ve dil olarak denetimden çıkmıyor ve bu yüzden şiir bir şey yitirmediği gibi okur düş gücünü bayağı besleyen bir gönderimsellik (ima) yeteneği üstleniyor.

Toplumsal yabancılaşma, sahtelik, vb. şiirinin hedefinde.

Ayrıca belirteyim, son derece güçlü bir anlağı (zekâ) var şiirin ve dil bu anlakcıl kavrayış üzerinden dünyanın ısıl değerini üst düzeyde yankılayabiliyor. Onun şiirinin bedeni aynı zamanda insanın, aynı zamanda varlığın da bedeni ve bu bedenler sürtünen, şarkılanan, yankılanan bedenler...

sesler incelikler

s sinsidir, r pütür...

bütün sessizleri al, götür... al, götür bütün heceleri, sözcükleri... eylemleri, nesneleri al, götür... çığlıkları, çavlanları unutma... ah, sahte takılar! sahipsiz incelik! aşkları aşklara lehimler...

misiniz!

rimel akar, foya çıkar, düşer maskeniz: aaa!..

a şaşırtır, u ürkütür...

olsun! bütün seslileri al, getir... kirişleri, boğumları al, getir! al, getir damakları, dudakları... kökleri, gövdeleri unutma... ah, sevili papila! dilimin tomurcuğu! gizli bir özne ister...

misiniz

kapı açılır, yüz gülümser, uçup gider sesiniz: aaa!

siz miydiniz...

Nisan 2022